پایگاه خبری و تحلیلی عرب ویکلی در تازه ترین گزارش خود با بررسی روابط کشورهای منطقه با قطر به تحلیل روابط ایران و ترکیه و تغییرات ایجاد شده در این روابط در سال های اخیر پرداخته است. به گزارش اگزیم نیوز به نقل از این پایگاه معتبر اماراتی، زمانی که چهار کشور عربستان سعودی، امارات، مصر و بحرین به تحریم قطر و اتخاذ سیاست های تنبیهی علیه آن اقدام کردند امیدوار بودند این اقدامات دوحه را به سر میز مذاکره نشانده و تسلیم کند اما اتفاقی که افتاد بی توجهی این کشور به 13 بند اعلامی از سوی ریاض بود که نشان داد قطر علاقه ای به تسلیم شدن در برابر پیشنهادات عربستان سعودی ندارد.

این در شرایطی است که در سوی دیگر ریاض نگران اقدامات تهران، آنکارا و تهدیدهای ناشی از اقدامات جدایی طلبان کرد در منطقه نیز هست. در این بین با آغاز تحریم های کشورهای عربی علیه قطر اما ترکیه و ایران به طور قاطع از دوحه حمایت کردند و این موضوع مقاومت قطر را در برابر سیاست های خصمانه اعراب افزایش داده است.

در این بین باید گفت رقابت های ریشه ای بین ایران و ترکیه در عراق نیز پیش از این وجود داشت و این موضوع در حوزه قطر به نوعی مشارکت است تا رقابت. دو کشور در تلاشند تا حوزه های نفوذ استراتژیک خود را در منطقه گسترش دهند. در شرایط فعلی ترکیه و ایران در تلاشند تا روابط اقتصادی خود را به حدود 35 میلیارد دلار برسانند. این در حالی است که در حال حاضر کل روابط تجاری دو طرف به 9 میلیارد دلار هم نمی رسد و این هدف گذاری بسیار بلندپروازانه ای محسوب می شود.

با این حال احتمال رشد قابل توجهی از منظر تجاری بین تهران و آنکارا وجود دارد. ایران از طرف دیگر کشوری با اهمیت از منظر تأمین امنیت انرژی ترکیه محسوب می شود که 30 درصد نفت مورد نیاز این کشور را تأمین می کند و بعد از روسیه و رعاق سومین کشور تأمین کننده گاز طبیعی برای این کشور است.

در فاصله سال های 2004 تا 2010 میزان واردات انرژی ترکیه از ایران در حدود 3.5 برابر شده و از آنجا که ترکیه دروازه اروپا نیز محسوب می شود از اهمیت بالایی برای ایران برخوردار است. راه اندازی خط لوله انرژی تبریز-آنکارا از دیگر اهداف مدنظر دو کشور محسوب می شود. از طرفی شرکت دولتی نفت ترکیه نیز قراردادی را برای توسعه سه بلوک میدان نفتی پارس جنوبی امضا کرده که همه این موارد روابط دو طرف را جدی تر می کند.

با این حال به رغم منافع و همکاری های مشترک اما رقابت های جدی نیز بین دو کشور وجود دارد که اغلب از منظر سیاست خارجی است. اما از منظر استراتژیک نیز دو کشور مواضع نسبتا مشترکی در برابر فشارهای عربستان دارند که بسیار مهم تلقی می شود. کارشناسان معتقدند ایران البته در اغلب مواقع در این رقابت بازنده است به طوریکه بازارهای ترکیه نسبت به بازارهای ایران قویتر از نظر حجم مبادلات تجاری و پایداری هستند.

در حال حاضر در زمینه صادرات مواد غذایی، محصولات و مواد اولیه ساختمانی نظیر سیمان، کاشی و سرامیک و محصولات پتروشیمی ترکیه جای ایران را در بازارهای منطقه گرفته و در پاره ای موارد به خروج ایران از بازار دست زده است که این موضوعات روابط آتی تجاری ما را با کشورهای منطقه با چالش های جدی روبرو می سازد.

متأسفانه فعالان تجاری کشور ما نیز از استراتژی مشخصی در برابر بازارهای خود برخوردار نیستند به عنوان مثال زمانی که روابط اقتصادی ترکیه و روسیه با چالش روبرو شد ایران نتوانست بازار مسکو را از آن خود کند و تا حدی تعلل کرد که این بازار از دست رفت. در عراق و افغانستان نیز شرایط تقریبا به همین منوال پیش می رود و در بازار قطر ترکیه موفق تر از ایران عمل کرده است.

قطر یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیا است که سرانه بالایی را از آن خود کرده است با این حال ترکیه به سرعت و در آغاز تحریم این کشور محموله های خود را به آن ارسال کرد اما ایران هنوز در این زمینه تردید دارد. در این بین یکی از دلایل توسعه اندک روابط تجاری دو کشور ایران و ترکیه در سال های اخیر اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران بوده است. به عقیده فعالان اقتصادی اکنون که تحریم‌ها لغو شده است فرصت جدیدی پیش آمده تا هر دو کشور بتوانند از فرصت پیش آمده و توانایی‌های خود به نفع گسترش روابط تجاری و اقتصادی بهره‌مند شوند.

هرچند که ترکیه در هنگام تحریم‌ها در بسیاری موارد در کنار ما بود و روابط تجاری خود را با ایران قطع نکرد. در حال حاضر روابط تجاری غیرنفتی ایران و ترکیه در حدود ۴.۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود. برای تحقق اهداف تعریف شده تجاری لازم است دو کشور تلاش کنند تا از یک سو موانع موجود از قبیل بانکی، پولی، گمرکی، ترانزیت، تعرفه‌های ترجیحی و غیره را از میان بردارند و از سوی دیگر با تغییر در رویه تجارت سنتی و تبدیل آن به اشکال نوین از جمله سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید و مصرف در داخل دو کشور و صادارت به کشورهای منطقه و ثالث به یک تجارت و همکاری باثبات و دراز مدت دست یابند.

در این رابطه باید گفت یکی از مشکلات عمده در راه تجارت ایران و ترکیه، موانع بانکی و نقل و انتقالات مالی است. با این حال طرفین نسبت به تاسیس و افتتاح بانک مشترک توافق کرده اند که این خود می‌تواند در تسریع روابط تجاری و اقتصادی نقل و انتقال پولی و مالی، سرمایه‌گذاری مشترک و بسیاری دیگر از جهات کمک شایانی به توسعه روابط کند.